Frå eg var 12 år gjekk eg med morgonavisa på Paradis i Bergen, og når kong Olav var på Gamlehaugen, var eg også innom der. Eg fekk helse på han nokre gonger, og det var bestandig spennande! Eg vaks opp nær sjøen, og syntest det var stor stas å vere med mor og far i båt. Vi fiska, bada og gjekk i land på holmar og skjer, og kosa oss med maten som mor hadde med. Eg var også ofte i Fana roklubb, der tre av onklane mine var medlemar. To av dei, Carl Henrik og Sigurd Monssen, tok bronse i åtter under OL i London i 1948, så det var stor stas å vere i lag med dei! Som ung vart eg med i Raudekrossen, og har 50 år seinare gått dei fleste gradane. Eg har hatt samarbeidspartnarar frå heile verda, og har teke del i utviklingsprosjekt og internasjonale kontaktleirar. Det har vorte sterke møte med menneske i vanskelege livssituasjonar, men også møte med ressurspersonar i organisasjonen, samt politikarar og andre samfunnstoppar. Eg kom til Merket i 1982, fyrst som nestleiar og seinare som leiar i 19 år. Men dei siste seks–sju åra har eg vore verksemdsleiar for innvandringstenesta i Sør-Aurdal. Og eg må seie eg blir lei meg når eg ser kor lett vi set framande i bås, for når vi fyrst blir kjent, er vi ikkje så fordømande. Elles har eg klimpra på gitar sidan eg var 11–12 år, og spelte med ein del kjende musikarar i Bergen på 1970-talet, mellom andre Ove Thue. No spelar eg mest for funksjonshemja – oftast på Merket – og det er eit fint publikum å spele for! Eg likar også å jobbe med tre, og synest det er artig å vøle på gamle hus, og drive med treskjering. Heime har eg bygd ei smie, og har også planar om å setje opp eit lite vikinghus. For eg har særleg stor interesse for gamalt handverk, og har dei ti siste åra vore på vikingmuseet på Borg og undervist i gamalt handverk og byggeskikk. (Tekst og foto: Arne Martin Bøe)
Foreldra mine hadde gard i Stavedalen, og sidan far min jobba på anlegg, var han mykje borte. Vi borna tok sjølvsagt del i gardsarbeidet, og lærte oss tidleg å arbeide. Besteforeldra mine budde like ved, og eg stakk ofte innom. Bestemor var flink til å fortelje, og det var stor stas å få sitje attmed henne i godstolen, og høyre spennande eventyr og segn. Desse kosestundene er av mine kjæraste barndomsminne, og bidrog også til at eg fekk utvikla ein frodig fantasi. Då eg var vel vaksen tok eg studiekompetanse, og fullførte den treårige bibliotekarutdanninga i Oslo i 2012. Eg jobba samstundes på biblioteket i Bagn, og er stolt av at eg klarte å gjennomførte studiet. No har eg jobba på biblioteket i 30 år, dei siste ti åra som biblioteksjef. Dette er ein fantastisk arbeidsplass, der eg får møte mange hyggelege folk. Når eg ikkje er på jobb likar eg å vere ute i naturen, uansett tid på året. Fotoapparatet er som oftast med, og eg ser motiv over alt! Om hausten elskar eg å gå på bærtur, og eg kan ikkje tenkje meg noko betre enn å kjenne varmen frå sola i nakken, medan eg plukkar store, gule, modne molter. For meg er det rett og slett sjelebot å vere ute i naturen! Eg er også aktiv i lag- og foreiningsarbeid, for hjartet mitt bankar varmt for bygda. Dessutan er eg interessert i historie, og var tidlegare med i historielaget. Eg har forska på slekta mi i mange ledd bakover, og synest det er spennande å få greie på kva dei har drive med, og kvar dei budde. Slekta mi er spreidd over heile landet. Mellom anna er mor mi frå Hamarøy, og eg har teke over hytta som foreldra mine kjøpte ved barndomsheimen hennar. Der oppe har eg både slektningar og vener, og eg er veldig begeistra for naturen i Nord-Norge, så eg tek turen nordover så ofte eg kan! (Tekst og foto: Arne Martin Bøe)
Eg vaks opp på eit lite bruk der vi hadde nokre dyr, og han far dreiv i skogen ved sida av. Vi hadde også eit par–tre pasientar frå Prestsæter, som mor mi tok seg av. Og eg og dei to systrene mine hjelpte til, og lærte oss tidleg å arbeide. Etter lærarskulen var eg lærar i Oslo eit par år, før vi tok over garden i 1966, og flytte heim. Ved sida av gardsdrifta var eg lærar i Hedalen fram til 1993, med unntak av eitt år, då eg var statssekretær i Utdannings- og forskingsdepartementet. For eg har vore politisk aktiv, og har mellom anna sete fire periodar i kommunestyret, og var leiar for Oppland Krf ein periode. Eg har også vore leiar for Hamar bispedømmeråd. I 1993 reiste vi til Nepal, der vi var i tre og eit halvt år. Eg var rektor på ein norsk skule i Katmandu, og hadde også ei stilling som norsk konsul. Dette var ei særs gjevande tid, der eg lærte mykje om kultur- og språkforskjellar. Ein gong fekk vi litt pengar av nokon som var på besøk, som dei ville at vi skulle gje til nokon trengande. Pengane gjekk til ein fattig familie, slik at sonen deira, Umesh, og syskena hans kunne halde fram på skulen. Sidan vart Umesh som ein son for oss, og vi hjelpte han til sumararbeid og studiar i Norge. Med litt hjelp, store evner og hardt arbeid, vart han sivilingeniør. Han bur no i Trondheim med kona si, Kabita, som det vart laga ein film om. Filmen, som vart veldig populær i Nepal, vart delvis spelt inn i Valdres. Vel heime var eg kyrkjeverje til eg gjekk av med pensjon i 2005, men tok seinare på meg ei 40% stilling som lærar for flyktningar. No er eg medlem av eldrerådet i kommunen, og er med og arrangerer den kulturelle spaserstokken, der musikarar spelar på Hedalsheimen. Men på nyåret skal vi til Spania i tre veker, og det gler eg meg til! (Tekst og foto: Arne Martin Bøe)
Etter to år som energimontørlærling hjå SAE frå 1994, vart eg kalla ut til fyrstegongsteneste. Det var ikkje råd å få jobb som energimontør etter militæret, så eg byrja som elektrikar der eg vaks opp, i Sørskogbygda i Elverum. Men heldigvis ringte dei frå SAE nokre månader seinare og tilbaud meg fast jobb, og eg flytte til Sør-Aurdal for godt. Eg fekk plass på fotballaget til SAFK, som det heitte den gongen, der eg spelte venstre back. Vi hadde dei to beste laga i Valdres då, med eitt lag i tredje divisjon, og eitt i fjerde. Eg spelte for tredje divisjonslaget. Eg slutta i 2003/2004, og prøvde meg på eit comeback i 2005, men korsbandet rauk på fyrste treninga, og dermed var den karrieren over. Men eg har vore fotballtrenar nokre år, for eg har to døtrer på ni og femten som spelar for Bagn. Eldste dottera vår på 17 har ein svært sjeldan diagnose, som eit kombinert team frå Ullevål og Nederland driv og forskar på. Ho sit i rullestol og har ikkje språk, for ho har ein framskriden sjukdom som gjer at ho stadig mistar ferdigheiter. Men no har ho heldigvis fått medisinar som bremsar sjukdomsutviklinga. Det har vore ein kamp om å få sett ei diagnose slik at vi skulle få rettigheitene vi har krav på frå NAV, men det har vorte betre etter kvart. Vi har også fått eit godt tilbod frå kommunen. Kona mi får pleiepengar for å vere heime og ta seg av dottera vår, og byrja i vår å jobbe i ei lita stilling utanfor heimen. Elles har eg sete i styret i Valdres Snøskuterklubb dei siste åra, og eg er ein ivrig elgjeger. Men årets høgdepunkt er å reise på tur med kona, berre eg og ho. Vi kjøper ikkje julegåver til kvarandre, men sparar pengane til denne turen, som helst går til varmare strøk. (Tekst og foto: Arne Martin Bøe)
Foreldra mine hadde Svenes camping, og det var stor stas med alle folka som var innom, særleg dei som kom att år etter år, som vi vart ekstra godt kjende med. Då eg var 12 år, vart eg med på Ulnes handballag, der eg var keeper heilt til eg var 47 år gamal. Vi hadde eit godt handballag i mange år, og i 1973 rykka vi opp til 2. divisjon. Heile bygda var sterkt engasjert, og det kokte når vi spelte kampar. Heimekampane måtte vi spele i Golhallen, sidan det ikkje var hall i Valdres. Og ein periode var det endatil køyreforbod på sundagane, og då var vi nøydde til å ta drosje til kampane. Dei siste 15 åra har eg jobba på Bagn skule, og det har vore heilt fantastisk. For eg brenn for dei unge, og har i jobben prøvd å setje meg inn i kva dei er opptekne av så vi har noko å prate om, slik at dei blir sett, og vi kan vere på lag. Vi har sjølve ei dotter og to barnebarn. Dei er busette i Kristiansand, og vi reiser nedover så ofte vi kan, så vi kan vere saman med dei. Elles har eg vore med i ungdomslaget frå 15-årsalderen, eg har drive med neversløyd i 30 år, og eg har vore med i husflidslaget sidan starten. Den siste tida har vi i husflidslaget vore travle med å få alt klart til opninga av julebutikken på Bagnsmoen den 22. november. Her blir det julemarknad frå torsdag til laurdag fram til 15. desember, der vi har mykje bakst og mange flotte handlaga produkt til sals. Det er om lag 60 personar som har levert varer til oss, så her skulle vere noko for alle! Bagnsmoen er no valt til Sør-Aurdal sin 1000-årsstad. Dette var Valdres sin største handelsstad i si tid, med landhandel frå 1880-åra. Bygningen er godt ivareteken, så her får dei besøkjande oppleve den gode gamaldagse stemninga av landhandel, utan noko kjas og mas. (Tekst og foto: Arne Martin Bøe)
Etter seks år i Bærum – der eg tok utdanning som vernepleiar og jobba som miljøarbeidar – flytte eg og mannen min heim til Hedalen, der vi båe er oppvaksne. For tida er eg konstituert tenesteleiar i tilrettelagte tenester, men eg har også jobba som miljøterapeut med menneske med utviklingshemming, i barnehage og som sakshandsamar, etter at vi flytte heim. Eg likar godt å jobbe ute med ungar, og saknar det frå tida i barnehagen. Men sidan eg har eit stort hjarte for Ildjarnstad 4H – der eg er klubbrådgjevar på fjerde året – får eg dekt noko av saknet der. Som person er eg engasjert og har omsorg for dei rundt meg. Eg er særleg oppteken av at dei som veks opp i bygda vår, skal kjenne tilhøyrsle. For eg opplever at dei som veks opp i dag, treng tilhøyrsle og tryggleik for å takle alle vala dei må treffe i ungdoms- og vaksenlivet. Sjølv har eg har fått tre kjekke born, som no er i alderen frå 13 til 19 år. Og når dei no veks til, er det godt å tenkje tilbake på dei opplevingane vi har hatt i lag – det vere seg hytte- og teltturar, feriar og helgekos, men også i kvardagen. For vi har lagt vekt på å gjere noko saman som alle likar, og det har gjeve eit godt samhald i familien. Sidan eg har den jobben eg har, møter eg mange menneske som har det vanskeleg, og det kan også gå inn på meg. Derfor har eg lært meg nokon måtar å få reinska opp i hovudet, så eg ikkje skal bli heilt tappa for krefter. Då kan eg legge meg godt til rette i sofaen med ei god bok, eller eg ser ein krim eller eit reiseprogram på tv. Men den beste medisinen for kropp og sjel, er å ta ein tur til fjells. Der eg går i stilla, utan andre lydar enn naturens eigne, koplar eg heilt ut i hovudet. Og når eg då kjem heimatt, er eg som eit heilt nytt menneske. (Tekst og foto: Arne Martin Bøe)
Etter gymnaset jobba eg eitt år, og avtente deretter fyrstegongstenesta. Sidan vart det eitt år på jordbruksskule i Austfold og eitt år på bibelskule i Grimstad, der eg møtte ho som skulle bli kona mi. Saman flytte vi til Gjøvik og tok utdanning; ho som sjukepleiar, og eg som byggingeniør. Då eg var ferdig med utdanninga, var det håplaust å få jobb som ingeniør, og det vart til at eg tok meg jobb som avløysar eitt år. Men så skulle far min operere kneet sitt, og vi pakka sakene våre og flytte til Bagn, der vi tok over garden. No vart eg bonde på heiltid, og det held eg fram med i nesten 20 år. Det var fyrst då eg vart med på ei samdrift i 2012 at eg kunne ta meg arbeid utanom, sidan eg no berre hadde att ungdyr, og dermed eit betrakteleg lettare stell på garden. Og endeleg skulle eg få skikkeleg bruk for utdanninga mi, då eg for seks år sidan byrja i jobben som bygningsingeniør i planavdelinga i Sør-Aurdal kommune. Her har eg ansvar for nybygg og større vedlikehaldsprosjekt i kommunen, der det i det siste er Sør-Aurdalshallen og rehabilibteringa av Bagn kyrkje som har oppteke det meste av tida mi.Ved sida av denne jobben, har eg også ei lita stilling som klokkar i kyrkja. Den tida eg var bonde på heiltid, var eg aktiv medlem av bondelaget i Sør-Aurdal. Då vart eg valt inn som representant i fylkesstyret, der eg var i fire år. Dessutan var eg med i meierisamvirket ei tid, og eg sat også ein periode i kommunestyret for Sp. No driv eg med friviljugt barne- og ungdomsarbeid på bedehuset, for eg brenn for at borna i Bagn skal få ein fin oppvekst. Elles er eg glad i å reise og gå på tur, sumar som vinter. Men når eg kan setje meg ned med ein kaffikopp og har tid til å lese ei bok, ja då er livet som best! (Tekst og foto: Arne Martin Bøe)
Eg er utdanna byggmeister, og vekependla til Bærum i 15 år, før eg byrja for meg sjølv. Men dei siste fire åra har eg jobba som avdelingsleiar for eigedom i kommunen. Elles er eg med i brannvesenet, og er leiar for Raudekrossen i Bagn, der eg brukar mykje av fritida mi. Ved sida av fyrstegongstenesta, tenestegjorde eg i Kosovo i 15 månader, der oppgåvene var mangfaldige. Vi var over alt der det var bruk for oss, men det var i hovudsak politioppdrag vi vart sette til, som til dømes vaktteneste, husransakingar og vegkontrollar. Det var ei fin tid, som eg er stolt av å ha vore med på. Av interesser, ragar musikk, film og fotball høgst. Favorittlaget er Manchester United, og den største fotballopplevinga var under Solskjær sin testimonialkamp på Old Trafford, med om lag 15 000 nordmenn på tribunen. Og då Jokke – ein av mine og Solskjær sine favorittartistar – runga over høgtalaranlegget, kom det nok ei tåre i augekroken. Medan eg var ute på den siste motorsykkelturen for sesongen – ein oktoberdag i 2005 – vart eg påkøyrt av ein bil då eg var på veg heimatt. Det var ein kraftig smell, der eine foten vart riven tvers av, og eg knekte ein arm. Eit par dagar etter at eg vart innlagd på sjukehuset svikta lungene, og like etter svikta nyrene. Det vart over 20 operasjonar, og eg heldt på å miste livet eit par gonger. Heldigvis berga eg livet, og legane klarte å redde foten min. Og då kan eg leve med at eg kjem til å ha kroniske smerter resten av livet. Med tida har eg lært å tenkje positivt, for eg trur at positive ting skjer med dei som har ei positiv innstilling. Dessutan er det berre ein sjølv som kan gjere noko med det livet ein lever, så det er lita hjelp i å leggje skulda på andre. (Tekst og foto: Arne Martin Bøe)
For 12 år sidan opplevde eg noko artig. Ein kar i bygda, Gunnar Bergsrud, hadde ingen etter seg, og ville gje bort garden sin, Kølhus, til ein yngre person i bygda. Eg melde mi interesse, og då det skulle avgjerast ved trekking kven som skulle overta garden, var det jammen namnet mitt som stod på lappen! Omtrent på same tida vart eg psykisk sjuk, og var veldig langt nede dei neste åra. Tidvis sat eg berre i ein stol, og håpa eg skulle få døy. Det er ikkje lett å lyfte hovudet og finne ein indre motivasjon til å ta tak i livet sitt, når ein balar med så tunge tankar. Men til slutt innsåg eg at eg måtte gjere noko, om eg skulle kome meg på beina att. Fyrst tok eg kurs i meditasjon, og seinare kurs og utdanning i familiekonstellasjonar og traumeterapi. Utdanninga gjorde at eg utvikla meg som person; eg fekk eit større perspektiv, og ei betre forståing av dei ulike sidene ved livet. Men det kravde mange år med hard jobbing, før eg klarte å karre meg tilbake til livet. Likevel er eg glad for at eg fekk oppleve denne store nedturen, for kunnskapen eg tileigna meg på vegen skulle vise seg å bli verdifull — ikkje berre for meg sjølv, men også i mitt arbeid for å hjelpe andre. No jobbar eg som miljøarbeidar på Fekjær, og eg er i ferd med å avslutte eit engasjementet som erfaringskonsulent. Eg har også leigd lokale på Joker i Hedalen, der eg skal opne eit tilbod for personar som har noko dei vil arbeide seg gjennom, eller som har eit ynskje om å gå djupare i seg sjølv. Sjølv var eg nøydd til å grave djupt for å hente krefter til å stå løpet ut, og kome dit eg er no. Og eg må seie at eg er stolt av den personen eg er i dag, for dei erfaringane eg hausta førte til at eg vart ei betre mor, ei betre kone, og eit betre menneske. (Tekst og foto: Arne Martin Bøe)
© 2022 — Avisa Valdres
Utviklet av Ormstad Multimedia — Opp ↑